تقسیم‌بندی بازار به شما کمک می‌کند تا پیام مناسب را، در زمان مناسب، به مخاطب مناسب برسانید. این استراتژی، ابزار قدرتمندی برای هدف‌گیری دقیق مشتریان و بهینه‌سازی فعالیت‌های بازاریابی، فروش و توسعه محصول است.
تقسیم‌بندی بازار چیست؟
تقسیم‌بندی بازار فرآیند دسته‌بندی بازار هدف به گروه‌های قابل مدیریت و قابل دسترس است. این گروه‌ها بر اساس معیارهایی مانند ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، نیازها، اولویت‌ها، علایق مشترک، روان‌شناسی و رفتار خرید تعریف می‌شوند.
هدف از این تقسیم‌بندی، درک بهتر مخاطبان و ارائه محصولات و پیام‌هایی متناسب با ویژگی‌های هر گروه است. به‌طور مثال، ممکن است محصولی برای مردان با درآمد بالا متفاوت از محصولی باشد که برای زنان با درآمد متوسط طراحی شده است.
مزایای تقسیم کردن بازار
مطالعات نشان داده‌اند که شرکت‌هایی که به‌درستی بازار خود را تقسیم‌بندی می‌کنند، سودآوری بیشتری دارند. طبق تحقیق Bain & Company، ۸۱٪ از مدیران اجرایی تقسیم‌بندی بازار را کلیدی برای رشد سود می‌دانند و شرکت‌هایی با استراتژی‌های قوی در این زمینه، تا ۱۰٪ سود بیشتر نسبت به رقبا کسب کرده‌اند.
از جمله مزایای اصلی:
✅ پیام‌های بازاریابی قوی‌تر
✅ تبلیغات دیجیتال هدفمندتر
✅ تدوین استراتژی‌های بازاریابی مؤثرتر
✅ کاهش هزینه جذب مشتری و افزایش نرخ پاسخ‌دهی
✅ جذب مشتریان مناسب‌تر
✅ افزایش وفاداری به برند
✅ تمایز از رقبا
✅ شناسایی بازارهای نیچ (niche)
✅ تمرکز بهتر در اجرای استراتژی‌ها
✅ افزایش رشد و فروش مجدد
✅ قیمت‌گذاری دقیق‌تر متناسب با درآمد مشتریان
✅ توسعه محصولات متناسب با نیاز هر گروه
انواع اصلی تقسیم‌بندی بازار
تقسیم‌بندی های بازار به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود:
نحوه اجرای هر نوع تقسیم‌بندی بازار
1. تقسیم‌بندی جمعیت‌شناختی
اطلاعات به‌راحتی از طریق نظرسنجی‌ها یا داده‌های سرشماری قابل دسترسی است. به دلیل سادگی، یکی از رایج‌ترین روش‌ها محسوب می‌شود.
2. تقسیم‌بندی جغرافیایی
مشتریان در مناطق مختلف نیازها و ترجیحات متفاوتی دارند. می‌توانید بر اساس کشور، شهر، اقلیم یا حتی کدپستی هدف‌گذاری کنید. داده‌ها را از آدرس IP یا فرم‌های ثبت‌نام جمع‌آوری کنید.
3. تقسیم‌بندی سازمانی
ویژه بازارهای B2B است و برای تحلیل تفاوت بین شرکت‌های کوچک و بزرگ استفاده می‌شود. منابع شامل داده‌های عمومی شرکت‌ها یا مجلات تجاری تخصصی هستند.
4. تقسیم‌بندی رفتاری
این مدل بر پایه رفتار گذشته مشتریان شکل می‌گیرد، از جمله خریدهای قبلی، دفعات استفاده، برندهای مورد علاقه و واکنش به تخفیف‌ها. اطلاعات موجود در CRM و داده‌های تراکنشی بهترین منبع هستند.
5. تقسیم‌بندی روان‌شناختی
برای درک انگیزه‌ها و ارزش‌های درونی مشتری استفاده می‌شود. معمولاً از طریق پرسش‌نامه‌های کیفی (سؤالات باز) جمع‌آوری می‌شود و نیاز به تحلیل عمیق‌تری دارد.
مراحل اجرای استراتژی تقسیم‌بندی بازار
۱. تعریف بازار هدف: بررسی نیاز بازار، اندازه بازار و جایگاه برند شما در بازار موجود
۲. انتخاب روش تقسیم‌بندی: انتخاب یک یا ترکیبی از روش‌های پنج‌گانه فوق
۳. تحقیق بازار: انجام نظرسنجی، مصاحبه و گروه‌های کانونی برای جمع‌آوری اطلاعات
۴. ایجاد سگمنت‌ها: تحلیل داده‌ها برای شناسایی گروه‌های مشخص و باارزش
۵. آزمایش استراتژی بازاریابی: اجرای کمپین‌های هدفمند و سنجش اثربخشی آن‌ها
تقسیم‌بندی بازار به‌عنوان یک استراتژی بلندمدت
تقسیم کردن بازار فقط یک ابزار نیست، بلکه یک استراتژی پویا و قابل تطبیق است. باید در شرایط مختلف مانند موارد زیر بازنگری شود:
در زمان‌های تغییر سریع (مثلاً دوران کرونا یا بحران اقتصادی)
به صورت سالانه برای رصد تغییر رفتار مشتریان
بر اساس فصل‌های سال برای پاسخ به رفتارهای فصلی مشتریان
سه نکته کلیدی هنگام بازنگری:
🔎 شناسایی تغییرات: بررسی عوامل مؤثر بر تغییر رفتار مشتری
🕒 برنامه‌ریزی پیش‌دستانه: تطبیق استراتژی‌ها با روندهای جدید
💡 از “چی” به “چرا”: بررسی دلایل تغییر رفتار برای تصمیم‌گیری بهتر
نمونه‌هایی از کاربرد تقسیم‌بندی بازار
📌 ارزیابی فرصت‌های بازار: بررسی پتانسیل رشد در بازارهای جدید
📌 هدف‌گیری دقیق: ارسال پیام‌های خاص برای هر سگمنت
📌 طراحی محصول: توسعه محصولاتی مطابق با نیاز گروه‌های خاص
📌 تبلیغات دیجیتال: هدف‌گذاری تبلیغات در گوگل، فیسبوک، و اینستاگرام با دقت بیشتر
📌 افزایش وفاداری مشتری: ساخت پیام‌های شخصی‌سازی‌شده برای ایجاد ارتباط عاطفی قوی‌تر
جمع‌بندی
تقسیم‌بندی بازار به شما کمک می‌کند:
مشتریان مناسب‌تری جذب کنید
بودجه بازاریابی را هوشمندانه مصرف کنید
فروش و سودآوری خود را افزایش دهید
محصولات دقیق‌تری تولید کنید
از رقبا متمایز شوید
اگر قصد دارید کسب‌وکار خود را توسعه دهید یا در بازار جدیدی حضور پیدا کنید، استراتژی تقسیم‌بندی بازار نقطه شروعی ضروری است.
